Nghệ thuật độc đáo của người Cor thổi hồn vào chiêng, biến chiêng trở thành một nhạc cụ độc đáo trong đời sống cộng đồng của người Cor…

Đấu chiêng tiếng Cor gọi là tatich check. Không biết trò đấu chiêng của đồng bào Cor có từ khi nào, chỉ biết rằng đấu chiêng của người Cor thường xuất hiện trong các lễ hội ăn trâu, Tết ngã rạ hoặc các lễ hội khác. Đấu chiêng của người Cor thể hiện cả trí lực và thể lực. Những trai làng khỏe mạnh, tài trí nhanh nhẹn mới được già làng chọn vào đội tham gia đấu chiêng.

• hành trình đảo Lý Sơn

Người Cor sống ở vùng đường nước, gần sông suối có cách đấu chiêng khác với người Cor sống ở vùng đường rừng, gần núi cao, rừng sâu. Đấu chiêng của người Cor có  3 nhân vật chính gồm: Người chơi trống, chiêng đực tượng trưng cho chiêng chồng và chiêng cái gọi là chiêng vợ. Mở đầu cho tiết mục đấu chiêng là người chơi trống, tiếp theo là chiêng chồng biểu diễn và cuối cùng là chiêng vợ. Trống sử dụng trong đấu chiêng như trọng tài trong một trận đấu. Tiết tấu trống mở đầu bao giờ cũng chậm thong thả sau đó tăng dần tốc độ và càng về sau càng thúc giục dồn dập hơn. Đấu chiêng của người Cor giống như hình thức thi thố xét chọn người tài năng có nhiều sáng tạo trong nghệ thuật đánh chiêng.

Người đánh chiêng đực và chiêng cái thể hiện rõ tài năng ứng tác của mình. Sự phân định thắng, thua trong đấu chiêng cũng được các già làng nêu rõ. Người nào có khả năng về nghệ thuật đấu chiêng, là người có những ứng tác nhanh nhẹn kịp thời, còn người nào sử dụng chiêng theo một điệu đánh không có hồn, âm thanh, tiết tấu lặp đi lặp lại thì được xem là bị thua.

Nghệ nhân Hồ Văn Biên, xã Trà Sơn (Trà Bồng) Quảng Ngãi cho biết: Ngày xưa trong lễ hội ăn trâu, Tết ngã rạ bà con đồng bào Cor trong làng thường tổ chức đấu chiêng theo tư thế ngồi đánh, còn bây giờ tư thế khác xưa là đứng đánh. Hai bên đứng đối diện nhau, tay đeo chiêng, tay cầm dùi gõ, di chuyển theo nhịp chiêng khi tiến, khi lùi, khi lắc mông, khi ngoéo chân vào nhau, còn người ở giữa thì đeo trống vào cổ, dùng tay vỗ nhịp di chuyển theo. Nhịp điệu chiêng nhanh hay chậm, tùy thuộc ở sự hứng khởi của người đánh chiêng và người chơi trống.

Người chơi đấu chiêng thể hiện tình cảm của mình thông qua nét mặt và di chuyển bước chân, thân hình lắc lư liên tục. Thăng hoa nhất là khi họ nhảy múa cùng hòa vào giai điệu tiếng chiêng. Nét đặc trưng tạo nên sự hấp dẫn của đấu chiêng là sự ngẫu hứng và sáng tạo. Chính những nét đẹp này, đã tạo nên sự hứng khởi cao độ cho người xem. Già làng Hồ Minh Sơn xã Trà Tân, Trà Bồng cho biết: Đấu Chiêng vừa vui, vừa rèn luyện được thân thể, đôi tay chắc khỏe, lao động nương rẫy không biết mệt mỏi... Bây giờ già rồi không thi đấu chiêng được, mỗi lần xem thấy các trai làng thi đấu già vui lắm”.

Trước hiện tượng ngày càng có nhiều thanh niên dân tộc Cor không  mấy mặn mà với tiếng chiêng, thì ở xã Trà Sơn (Trà Bồng) lại xuất hiện một nghệ nhân say mê sưu tầm và chỉ dạy đấu chiêng, đó là nghệ nhân Hồ Văn Biên. Trong vài năm gần đây, hằng ngày ở các bản làng Cor người ta thường thấy nghệ nhân Hồ Văn Biên, vai vác chiêng, chân len lỏi băng rừng vượt suối, động viên lớp trẻ trong làng ra lớp học đấu chiêng. Tôi hỏi nghệ nhân Hồ Văn Biên, xuất phát từ đâu mà nghệ nhân lại say mê với công việc dạy đấu chiêng? Nghệ nhân cười vui trả lời. Mình biết đấu chiêng từ nhỏ, lời chiêng là hồn của dân tộc Cor. Mình không chỉ dạy, mai mốt con cháu dân tộc mình không biết đấu chiêng thì buồn lắm...

Đấu chiêng của người Cor Trà Bồng, Tây Trà là một nét đẹp văn hóa hiếm có. Nếu được bảo tồn phát huy, đây sẽ là một sản phẩm trải nghiệm độc đáo của vùng đất quế.

Nguồn tin: baoquangngai.vn